Historia

HISTORIA MIEJSCOWOŚCI BANINO

Nazwa Banino zostala zapisana w 1283 r. i wywodzi sie od slowa "bania", którego znaczenie pierwotne dotyczylo dolu, kopalni. Pochodzenie nazwy tej wsi jest związane z istnieniem na tym terenie kopalni kruszców i żwirowni. Od 1789 r. na miejscowość tę mówiono Banin lub Bullenbrock.

W roku 1283 książe gdańsko-pomorski Mestwin II nadał klasztorowi cystersów w Oliwie, w zamian za Krainę Gniewską, między innymi Banino. Wieś ta była wówczas osadą chłopską na prawie polskim (jedyna w dobrach konwentu oliwskiego). Ojcowie cystersi dość wcześnie ufundowali w Baninie kościół. Była to świą tynia parafialna pod nazwą "kościółek baniński św. Michała". Nie wiadomo kiedy i w jaki sposób kościół zaginął. Jednak pewne jest, że nie istniał już w XVI wieku, ponieważ wizytator biskupa Rozważewskiego, który kilka razy był w Matarni, nic o nim nie wspomniał w swoich notatkach, ale w 1686 r. widoczne były jeszcze jego pozostałości. Później gorliwy opat Haski zamierzał znowu wskrzesi baniński kościół i obmyślił ku temu stosowny plan.

W 1717 roku wydał w pięćdziesięcioletnią dzierżawę całą wioskę Banino niejakiemu Brandtowi. Warunkiem dzierżawy było żądanie, aby Brandt najpierw wybudował nowy kościół. Przemyślany plan nie doczekał się realizacji, ponieważ następne wizytacje o nowym kościele w Baninie nic nie piszą . Zatem katolicy z Banina w dalszym ciągu należeli do parafii w Matarni, zaś ewangelicy zamieszkują cy tereny tej wsi należeli do Karczemek.

W 1818 r., w wyniku przeprowadzonego przez Prusaków podziału administracyjnego Pomorza, powstał powiat kartuski, który swym zasięgiem obejmował obszar o powierzchni 1397 km2. 3 Do powiatu tego należało również Banino (Banin).

Banino było wsią dworską z dwoma dworkami. Ich właścicielami byli (po 1900r.): Bukowski oraz Emil Lupke (Niemiec). Następnie sprzedali swoje posiadłości: Bukowski - Janowi Karszni z Gdyni, a Lupke - Walterowi Goertzowi. Karsznia był właścicielem mają tku do 1939r., potem został wywieziony wraz z rodziną do Niemiec. Natomiast Goertz mieszkał w swojej posiadłości do 1945r. Na jego polach pracowali jeńcy (wielu było jugosłowianów). Po wojnie ziemie mają tkowe zostały podzielone wśród zamieszkują cych wieś gospodarzy.

W latach 1906 - 1946 proboszczem parafii w Matarni był ksią dz Kazimierz Rohde. Po jego śmierci jego stanowisko obją ł ksią dz Józef Bigus, który w pó źniejszych latach przyczynił się do powstania kościoła w Baninie.

Wieś Banino została gminą wiejską w 1895 roku. Obejmowała ona jedenaście gromad: Banino, Bysewo, Czeczewo, Klukowo, Kokoszki, Matarnię, Miszewo, Pępowo, Rębiechowo, Tuchom i Warzno. W latach 1936/37 obszar gminy wynosił 9655, 1232 hektara. Gminę zamieszkiwało 5020 osób, z czego Banino 574 osoby. Sołtysem wsi był Jakub Kumkowski. Funkcję wójta gminy pełnił rolnik z Banina - Józef Rychert, a podwójciego rolnik z Rębiechowa Franciszek Keslinka. Dzieci uczęszczały wówczas do czteroklasowej szkoły w Rębiechowie, której kierownikiem był Franciszek Piszczek, a uczęszczało do niej 248 dzieci. W tym też czasie na terenie gminy Banino istniały Spółki Łowieckie, które zajmowały powierzchnię 360 hektarów.

Wybuch II wojny światowej zahamował rozwój osady. Mieszkańcy, tak i jak cały naród polski, podjęli walkę z okupantem. Wielu walczyło na frontach świata (np. Norwegii) 5, wielu zostało zamordowanych, wielu trafiło do obozów koncentracyjnych lub zostało wywiezionych na przymusowe roboty do Niemiec. Ci, którzy zostali w domach, starali się pielęgnować polski język, tradycje i zwyczaje narodowe, pomimo tego, że przez wieś przebiegała linia frontu, odbywały się ciężkie walki z wojskami nieprzyjaciela.

Dzień 21 marca 1945r. był szczęśliwym dniem dla mieszkańców Banina, gdyż właśnie w tym dniu wioska została wyzwolona spod okupacji hitlerowskiej. Po wojnie społeczność wioski sama zadbała o odbudowę i rozbudowę swojej miejscowości w tzw. czynach społecznych lub przy pomocy (zwłaszcza finansowej) władz gminnych.

Zaraz po wojnie powstał w Baninie Posterunek Milicji Obywatelskiej, który istniał do 1955 roku. Komendantami tego posterunku byli kolejno: niejaki Czerwiński, Szreder (nieznany z imienia) a następnie Ignacy Walkowiak. Co kilka lat podejmowano i realizowano duże inwestycje, m.in. wybudowano Ośrodek Zdrowia, Klub Prasy i Książki "Ruch", a od 1953r. zaczął funkcjonować we wsi Urząd Pocztowy.

Gospodarze wybudowali na swoich ziemiach domy i zabudowania gospodarcze. Wieś rozwijała się coraz prę żniej. Została zelektryfikowana zradiofonizowana, pojawiły się we wsi pierwsze telewizory oraz nielicznie podł ą czono telefony.6 Młodzież wsi zrzeszała się w Zwią zku Młodzieży Wiejskiej oraz miała swój klub dyskusyjny. Kobiety zaś działały w Kole Gospodyń Wiejskich. Natomiast rolnicy zrzeszali się w Kółku Rolniczym. Działały również stronnictwa polityczne takie jak PZPR czy ZSL. W 1963r. oddano do użytku nowocześnie urzą dzoną "agronomówkę". W tym roku zaczęło powstawać pierwsze w tej wsi osiedle domków jednorodzinnych. W latach 1963 - 64 gmina Banino gromadziła 2804 osób, zaś sama wieś liczyła 501 osób.

Z dniem 1.01.1973 r. nastąpiła reorganizacja władz terenowych w całym kraju. Na miejscu dotychczasowych gromad powołano organ większy i prężniejszy - gminę jako najmniejszą jednostkę podziału terytorialnego. Na ich czele stanęli naczelnicy gmin. Dotychczasowa gmina Banino uległa likwidacji. Od dnia 01.01.1973r. wieś Banino zaczęła należeć do Gminy Żukowo. Miastem powiatowym nadal pozostały Kartuzy, ale tylko do 1975r. W tym roku bowiem ponownie dokonano reorganizacji podziału administracyjnego kraju, w wyniku którego utworzono w Polsce 49 województw, znikły natomiast powiaty. 

 BANINO WSPÓŁCZEŚNIE

Obecnie Gmina Żukowo liczy osiemnaście sołectw. Zajmuje powierzchnię 15927 hektarów, z czego na Banino przypada 779,91 hektarów.8 Powierzchnię gminy Żukowo zamieszkuje ogółem 20206 mieszkańców, z czego 942 to mieszkańcy wisi Banino (stan na 22.05.2000).

Banino położone jest przy wschodniej granicy powiatu kartuskiego, nieco na zachód od jednego z lewych dopływów Raduni-Strzelniczki (Strzelenki).Na północ od Banina leży Borowiec. Wschodniej części osady kształt nadaje rzeka Strzelniczka, mierząca około 4 km długości na tym odcinku. Tworzy ona jednocześnie północną i wschodnią granicę wsi.

Banino nieustannie rozbudowuje się i to w bardzo szybkim tempie. Zapewne wpływa na to bardzo dobre położenie miejscowości. Wieś leży bowiem niedaleko Trójmiasta oraz obwodnicy, posiada różnorodne środki komunikacji - kursują tu autobusy ZKM relacji Gdańsk-Wrzeszcz-Banino i PKS relacji Kartuzy-Gdańsk-Wrzeszcz i odwrotnie, niedaleko przebiega linia PKP (Gdynia-Kościerzyna i odwrotnie) oraz około 6 km od centrum wsi znajduje się Międzynarodowe Lotnisko w Rębiechowie. Dodatkowym walorem tej wsi jest działający od kilku lat wodociąg, gazociąg i rozpoczęte obecnie prace nad skanalizowaniem wsi. Cała wieś jest stelefonizowana. Walorem jest otoczenie wsi. Miejscowość okalają lasy, które latem bogate są w grzyby oraz runo leśne, a ponadto zapewniają mieszkańcom i odwiedzającym możliwość miłego spędzenia czasu wolnego na łonie natury.

W ostatnich kilku latach na terenie Banina powstały duże fabryki "ALGIDA", "ELJOT" i "Eko - finpol" a ponadto szereg drobnych zakładów rzemieślniczych - ślusarskich, budowlanych, stolarskich itp. We wsi znajdują się m.in. takie instytucje jak: Ośrodek Zdrowia, biblioteka, poczta, remiza strażacka oraz kościół. Do roku 1982 katolicy z Banina należeli do parafii pod wezwaniem Św. Walentego w Matarni. Jest to wieś oddalona od Banina ok. 8-9 km. Proboszczem tej parafii był ks. prałat Józef Bigus. Marzeniem jego było wybudowanie kościoła w Baninie. To właśnie on wspólnie z księdzem wikariuszem Romanem Janczakiem rozpoczął starania o budowę kościoła w tej wsi. I tak w marcu 1982 roku rozpoczęto budowę świątyni. Dzięki dużemu zaangażowaniu mieszkańców oraz księży w sierpniu tego samego roku wyświęcono kościół pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Kapłanami tej parafii zostali obaj księża, którzy zabiegali o powstanie świątyni. Ksiądz Roman Janczak jest proboszczem parafii Banino do dnia dzisiejszego.

Kościół w Baninie pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Baninie

24.02.2001 r.

Mimo tak wyraźnego rozwoju wsi w ostatnich latach i korzystnych zmian w jej wizerunku jest jeszcze wiele mankamentów, z którymi borykają się mieszkańcy. Problem stanowi brak utwardzonych dróg dojazdowych do nowopowstałych osiedli domków jednorodzinnych, a także brak właściwego oświetlenia znacznej części wsi. Najpoważniejszym i najbardziej uciążliwym mankamentem jest brak przedszkola. Znaczną część mieszkańców wsi stanowią młode rodziny rozwojowe, a tym samym i małe dzieci. Powstaje nierozwiązany przez władze problem: w jaki sposób zorganizować opiekę dla dzieci i umożliwić młodym rodzicom podjęcie bądź kontynuowanie rozpoczętej wcześniej pracy. Kolejnym problemem tej wsi jest brak placu zabaw dla dzieci oraz brak wyznaczonego miejsca do uprawiania sportów (np. korty tenisowe - są przewidziane w planach zagospodarowania przestrzennego wsi). Bardzo przydatne byłoby wybudowanie sali gimnastycznej (sportowej). Wskazane byłoby wybudowanie w tej rozwijającej się wsi klubu lub świetlicy, w której wiejska młodzież mogłaby się spotkać i zgodnie z zainteresowaniami spędzać wolny czas np. biorąc udział w różnego typu zajęciach. W Baninie znajduje się Szkoła Podstawowa.

 SZKOŁA PODSTAWOWA W BANINIE

W LATACH 1961- 2000

POWSTANIE, ROZWÓJ I DZIAŁALNOŚĆ SZKOŁY PODSTAWOWEJ W BANINIE

Dokładnej daty powstania szkoły w Rębiechowie nie można określić, bowiem nie zachowały się żadne dokumenty z tego okresu. Pewne jest, że było to jeszcze przed I wojną światową.Najstarsi mieszkańcy Banina przekazali informację, że w 1926 roku kierownikiem Powszechnej Szkoły Podstawowej w Rębiechowie był nieznany z imienia Ruchniewicz. Pełnił on swoją funkcję do roku 1932. Po nim kierownictwo objął Franciszek Piszczek. Nauczycielkami w tym czasie były: Regina Wilczyńska, Maria Kalasówna oraz nieznany z imienia nauczyciel Tessa. Po nich w szkole pracowała Pozorska oraz nauczyciele Malc i Kur (nieznani z imion).W czasie wojny lekcje w języku niemieckim prowadziły nauczycielki Mejer i Plichta (również nieznane z imienia) oraz nauczyciel Kur, zaś kierownikiem był nieznany z imienia Toszmann.

Szkoła w Rębiechowie zasięgiem obejmowała dzieci z Banina, Rębiechowa, Barniewic, Czapli, Nowego Świata oraz częściowo Tuchomia. Ówczesna placówka w Rębiechowie posiadała 3 sale lekcyjne. Na poddaszu znajdowały się dwa mieszkania dla nauczycieli.

Zaraz po wojnie, w 1945 roku budynek szkolny został podpalony. Po tym wydarzeniu mieszkańcy wsi natychmiast zabrali się do odbudowy spalonej szkoły. Z powodu kłopotów finansowych nie udało się odbudować poddasza szkoły, na którym były mieszkania nauczycielskie. Nauczyciele zostali bez lokali mieszkalnych, była to ogromna niedogodność dla nauczycieli miejskich. Po wojnie nauczycielkami w tej placówce oświatowej były nieznane z imion Lilówna i Delke, a kierownikiem nadal był Toszmann. Po nim kierownictwo szkoły w Rębiechowie objął Leonard Szulc. Za jego kadencji szkoła nadal dysponowała tylko 3 izbami lekcyjnymi, a zajęcia odbywały się w systemie zmianowym.

Ze względu na rozbudowę wsi należących do obwodu szkoły, a w szczególności Banina, w placówce w Rębiechowie, było coraz mniej miejsca, było coraz ciaśniej. Kierownik Szulc obserwując sytuację lokalową szkoły i borykając się w związku z nią z licznymi problemami począł czynić zabiegi o rozpoczęcie budowy nowej szkoły. Po licznych zabiegach udało mu się to wywalczyć. Skłonił nowe władze powiatowe do wydania decyzji o budowie nowej szkoły. Decyzję taką wydano również ze względu na prowadzony wówczas przez władze państwowe program "Tysiąc szkół na tysiąclecie Polski". Nowy obiekt zaczęto budować nie w Rębiechowie, lecz w rozbudowującym się Baninie, oddalonym od ówczesnej szkoły o około 1 km.

Do momentu oddania do użytku nowej szkoły działalność edukacyjna w rębiechowskiej szkole przebiegała z licznymi trudnościami. Szczególnie uciążliwe były warunki lokalowe.12 Dzięki aktywnym zabiegom kierownika, władzom powiatowym a także mieszkańcom 27 sierpnia 1961 roku oddano do użytku pierwszą w powiecie kartuskim "tysiąclatkę", a była nią właśnie Szkoła Podstawowa w Baninie.

Absolwenci Szkoły w Rębiechowie, rok 1960

Po symbolicznym przecięciu wstęgi nastąpiło przemówienie kierownika Szulcy, który gorąco podziękował "za cenny dar dla dziatwy szkolnej". Następnie przemawiali zaproszeni goście, wyrażając swoje zadowolenie z oddania do użytku nowej szkoły. Potem młodzież szkolna przedstawiła ciekawy program artystyczny. Cała uroczystość zakończyła się wspólnym podwieczorkiem i zabawą taneczną.

Nowy obiekt w Baninie był budynkiem jedno-kondygnacyjnym wraz z niedużym, niskim strychem. W budynku znajdowało się 5 sal lekcyjnych, gabinet kierownika, pokój nauczycielski wraz z sekretariatem, stołówka, szatnia, zaplecze na pomoce naukowe oraz umywalnia. Ponadto był dosyć duży, przestronny hol i korytarz. W 1962 roku oddano do zamieszkania lokal nauczycielski, który stał około 50 m od szkoły. Znajdowały się w nim cztery mieszkania dla nauczycieli. 

Budynek przyszkolny dla nauczycieli.

Widok na plac zabaw.

Zdjęcie z roku 2001

Do budynku przylegały szkolne grunty (orne) o powierzchni 0,52 ha. Ziemie należące do szkoły leżały także na działce nr 51 o powierzchni 0,17 ha, działce nr 58 o powierzchni 0,29 ha oraz na działce nr 210 o powierzchni 0,15 ha. Natomiast przy szkole w Rębiechowie do podziału był 1 ha łąki i o,82 ha ziemi ornej. Ziemie te były przeznaczone pod uprawę dla pracowników W związku z rozpowszechnianiem wiedzy rolniczej wśród ludności wiejskiej w roku szkolnym 1962/63 zorganizowano przy szkole w Baninie dwuletnią Szkołę Przysposobienia Rolniczego. Tego typu placówki miały kształcić przyszłych rolników, a mogła do nich uczęszczać młodzież, która ukończyła 7 klas szkoły podstawowej. 

Absolwenci Szkoły Przysposobienia Rolniczego

(przy Szkole Podstawowej w Baninie)

Zdjęcie z ok. 1963-1964 roku

Oprócz kształcenia zawodowego rolników z inicjatywy kierownika Szulcy zorganizowano w placówce także kursy przygotowujące do egzaminów z zakresu szkoły podstawowej dla pracujących. Jednostką nadrzędną szkoły w Baninie stała się Zbiorcza Szkoła Gminna w Żukowie, a jej dyrektor mgr Antoni Grzędzicki został inspektorem oświaty w gminie Żukowo. Rok szkolny 1986/87 rozbudowa szkoły. Budowę nowego obiektu rozpoczęto w czerwcu 1987r.

Budynek szkoły z 1990r 

Placówkę wyposażono w centralne ogrzewanie, kanalizację i ubikacje. Wymieniono instalację elektryczną i pokrycie dachu. Całe przedsięwzięcie trwało trzy lata i było realizowane w ramach Narodowego Czynu Pomocy Szkole. Odtąd uczniowie mają dobre warunki do nauki, a nauczyciele do pracy.

INDEKS ŹRÓDEŁ INFORMACJI

1 E. Breza, Nazwy geograficzne, [w:] Pojezierze Kaszubskie, pod red. B. Augustowskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1979, s. 300

2 Ks. Frankliolański, Utracone kościoły i kaplice w dzisiejszej diecezji chełmińskiej, s. 198

3 J. Stankiewicz, Architektura, Zeszyty Naukowe Politechniki Gdańskiej, Nr 30, Z II, Kartuzja Gdańska, Gdańsk 1962, s.39

4 Wywiady z A. Pettke, T. Bastianem i L. Milerem przeprowadzone w dniach 4-5.11.2000r., w zbiorach autora

5 Wywiad z L. Milerem przeprowadzony w dniu 5.11.2000r., w zbiorach autora

6 Kronika Szkoły Podstawowej w Baninie 1961-1980

7 Kronika Szkoły Podstawowej w Baninie 1961-1980

8 Archiwum Urzędu Gminy Żukowo: Ewidencja Gruntów Urzędu Gminy Żukowo

9 Archiwum Urzędu Gminy Żukowo: Ewidencja Ludności Urzędu Gminy Żukowo

10 Archiwum Urzędu Gminy Żukowo: Ewidencja Gruntów Urzędu Gminy Żukowo

11 Archiwum Urzędu Gminy Żukowo: Ewidencja Ludności Urzędu Gminy Żukowo

12 Archiwum Urzędu Gminy Żukowo: Ewidencja Gruntów Urzędu Gminy Żukowo

13 Archiwum Urzędu Gminy Żukowo: Ewidencja Ludności Urzędu Gminy Żukowo

14 Archiwum Urzędu Gminy Żukowo: Ewidencja Gruntów Urzędu Gminy Żukowo

15 Archiwum Urzędu Gminy Żukowo: Ewidencja Ludności Urzędu Gminy Żukowo

Wykorzystano materiały z pracy magisterskiej Grażyny Żołnowskiej.

• « poprz.
• nast. »